Mısır’ın El Fayum bölgesinde bulunan bu portreler tarihte bulunan ilk portre çalışmaları.
Twitter’da sanat araştırmaları zincirleriyle kendinden söz ettiren ve zevkle takip ettiğim @CelineSymbiosis bu sefer MS.1-3. yüzyıla gidip, tarihin ilk portrelerinin profillerini çıkartmış.
Bunlar tarihin bilinen ilk portreleri
MS.1-3. yüzyıla ait bu yüzler Mısır'ın 'El Feyyum' bölgesinde bulundu. pic.twitter.com/42smz4GgWP
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 17, 2015
Kimdi bu insanlar? Yapılmaların amacı ne olabilirdi?
Mısır sanatıyla örtüşmeyen bu portrelerin Mısır’dan çıkması nasıl açıklanabilirdi?
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 17, 2015
Fayyum, Kahire’nin 100km güneyinde Mısır’ın batısındaki verimli bir havzanın ortasında yer alır. pic.twitter.com/QuM087apQc
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Ptolemaioslar önce bölgedeki bataklıkları kurutup, Nil Nehri'nde kanallar açarak nehirden gelen suyu kullanmaya başlarlar.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Mısır' işgal eden askerler evlerine dönmek yerine, özellik Fayyum olmak üzere Mısır'daki bir çok bölgeye yerleşirler.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu sayede Mısır'a Grek kültürü yayılmaya başlar.
Hatta bir süre sonra resmi dil Grekçe olarak kabul edilir.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
300 yıl boyunca Ptolemaios hanedanı tarafından yönetilen Mısır, Kleopatra ile Antonius komutasındaki > pic.twitter.com/7t2B63AMhS
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Mısır donanamasının Roma'ya karşı yenildiği Aktium Savaşı ardından, MÖ. 30'da Roma'nın bir eyaleti olur. pic.twitter.com/bn1Ktu9fcn
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Önce Grek kültürü etkisinde kalan Mısır, bu sefer Roma kültürü etkisi altına girer.
Bu etki bir çok alanda olur ama ilginç olanı ölümdür.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu ne demek?
Mısır'ın binlerce yıl süren inancına göre ölüler sonraki hayatlarına hazırlanmak için mumyalanırlar. pic.twitter.com/ueVKelldl1
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Fakat mumyalanan bedenlerin geri döndüğünde yaşadığı bedeni tanıması için üstüne portre yapma inancı Greklerin bölgeye gelmesiyle başlar.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
MÖ.30'da bölgeye gelen Romalıların mumyalama gibi bir adeti olmamasına rağmen (onlar daha çok yakılıyorlardı) bu inanışı benimsediler.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu yüzden mezarlarda üç temel kültür bir araya geldi.
1. Mısır'ın mumyalama inancı
2. Grek kültürünün tasviri
3. Roma'nın portresi
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Buna göre mumyalama işlemi sonrası ölünün portresi ahşap bir levhaya resmedilerek, mumyanın yüz bölümüne yerleştirilmeye başlandı.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu işlem sonrası mumya insan bedenine benzer bir sanduka içine konulup dik bir biçimde yerleştirilerek(hayatta olduğu gibi), >
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
>mühürlenip, üstüne kimlik bilgileri girilerek mezar odasına yerleştiriliyordu. pic.twitter.com/j31NrP7ez4
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu portreler stilize edilmiş geleneksel Mısır imgelerinden farklı olarak, Avrupa kültürünün alışık olduğu yontu geleneğine sahiptiler.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Batıda gelişen portre sanatı genellikle bu dünyadaki yaşamla ilgilidir.
Portresi yapılan kişi bir zamanlar yaşayan birini betimler.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Fayyum portrelerinn yapılma amacı ise portresi yapılan kişinin öteki dünyadaki yolculuğunda kimlik belgesi olmasıdır pic.twitter.com/ZTMQD0B6Xf
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Portreler Pompei tasvirleriyle benzerlik gösterir
Dönemin insanının geldiği noktayı göstermesi açısından önemlidrler pic.twitter.com/wMASqsfrdu
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
1615'de Pietro della Valle Mısır’ı ziyareti sırasında bu mumyaları keşfetmesine rağmen Avrupa 19.yy a kadar bu portrelerden haberdar olmadı.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
1820'de Minotuli Baronu bir Alman koleksiyoner için birçok mumya portresi toplamış, fakat bir gemi kazası sonucu bir çoğu kaybolmuştur.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Günümüze ulaşan yaklaşık 900 Fayyum portresi vardır. pic.twitter.com/6omGnLV6JX
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Portreler çoğunlukla boyanın balmumuyla karıştırılarak uygulandığı Ankostik resim tekniğiyle yapılmıştır. pic.twitter.com/LSbtCOTwNg
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Balmumu karışımlı boyanın yüzeye sürülmesinden sonra ütü gibi bir araçla yapışması ve sabitlenmesi sağlanır. pic.twitter.com/bfLMbvt1le
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Ağaç üzerine balmumu eriterek yaptıkları bu resimler daha sonra Bizans ikonalarına örnek olmuştur pic.twitter.com/KORLkiJtlK
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Mısır'ın kuru ve sıcak iklimi sayesinde, çürüme ve bozulma kendiliğinden önlenmiş ve günümüze kadar ulaşmışlardır. pic.twitter.com/8dMD0edlp5
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu portreler çoğunlukla meşe, limon, çınar, selvi, sedir gibi dışarıdan getirilmiş sert ağaçların üzerine yapılır. pic.twitter.com/NttdixchHp
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Dışarıdan getirilmiş olmaları bunları masraflı kılar bu yüzden bu portrelerin üst düzey kişilere ait olduğunu söyleyebiliriz.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Zaten sandukların üzerinde Grek alfabesiyle kişinin adının yanı sıra çoğu zaman meslekleri de yazılmaktaydı. pic.twitter.com/j09AqU6JCa
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu bilgilere göre bu insanların askerler, üst sınıf din adamları ve devlete çalışan memurlardan olduğu bilinmektedir pic.twitter.com/nfF1qUEidr
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Mesela bu portre Eutyhes isimli bir çocuğa aittir.
Latincede iyi, şanslı ve mutlu anlamına gelir. pic.twitter.com/GmRfRkgC0U
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu genç adam Diyojen isimli flüt çalan bir müzisyendir.
Arsinoe'nin şehrinde doğmuş ve Hawara'da yaşamıştır. pic.twitter.com/MwzrybTLCb
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu portrelerde erkekler genel olarak kıvırcık ve kısa sakallı resmedilir. pic.twitter.com/7Q2Hjnxzgo
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Kadınların saç şekilleri genellikle kalın bukleli ya da gevşek topuzlardan oluşur. pic.twitter.com/qTzY1HOR2t
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Genellikle iç giysi olarak ince tunik üzerine bir pelerin giyilmiştir.
Bu tunikler kadınlarda renkli iken, erkeklerde genelde beyazdır.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Mücevherler Grek Roma tarzını yansıtan basit altın zincirler ve büyük halkalardan oluşur. pic.twitter.com/bphgHmh1vr
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Her iki cinsiyette olmasına karşın çoğunlukla erkeklerin başlarında defne yapraklarından örülmüş bir çelenk bulunur. pic.twitter.com/DqmmQyMLOo
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Portreler geleneksel Mısır resmine özgü profilden değil, dörtte üç oranında cepheden tasvir edilmişlerdir. pic.twitter.com/QQCbhuAm7M
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu 'doğalcı' üslup yüzyıllar sonra Avrupalı sanatçılar tarafından aynen uygulanması nedeniyle önemlidir. pic.twitter.com/H1kiR2kNBW
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Günümüzdeki portrelerini aratmayacak bu portreler modelin bireysel özelliklerini ayrıntılı bir şekilde gösterir. pic.twitter.com/75t3bxwZQV
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Portrelerin çoğu genç olarak resmedilmesinin sebebi bu bölgede yaşam süresinin 30-35 yaş olmasıdır. pic.twitter.com/s4WngG3tn8
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
2000 yıl öncesinin gözlerine bakıyorsunuz… pic.twitter.com/IgSFFhRUZD
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Zaten Fayyum portrelerinde bizi etkileyen önce gözlerdir.
Gözler yüze oranla daha büyük yapılmıştır. pic.twitter.com/7nhXq2ItJZ
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Gözlerimizin içine bakıyor gibi gözükmelerinin sebebi budur.
Ama aslında hiç biri tam olarak bize bakmaz. pic.twitter.com/kTBrqLFIIY
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Omuz üzerinden hafifçe yukarı kayan bakışlar nedeniyle aslında hiç biriyle tam olarak göz göze gelmeyiz. pic.twitter.com/6udq7SV7Ox
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
İri gözler, anlamlı kaşlar ve belirgin kirpikler.. pic.twitter.com/JPnc9BlITb
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Ve bu portreler ölmeye yakın zamanlarda(muhtemelen hastayken) veya öldükten hemen sonra yapıldıkları için > pic.twitter.com/quQFrNisoB
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
>buruk ve melankolik bir ruh halini yansıtırlar.
Bu bakışlar öleceğini bilen insanların bakışlarıdır. pic.twitter.com/bpFKQwrJXT
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Fayyum portreleri binlerce yıl önce yaşamış olan bu insanların bir anlık da olsa gözümüzde canlanmasına sağlar. pic.twitter.com/BnO5BygMwl
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Farklı kültür ve inançlardan olan bu insanların, artk yaşamıyor olsalar da bir zamanlr bu dünyada tıpkı bizler gibi yaşadıklarını hatırlatır
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Bu yüzlere baktığımızda terk edilmiş bir eve girip, fotoğraf albümlerine baktığımız zaman hissettiklerimizle aynı şeyi hissederiz.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Andre Malraux’un dediği gibi “ölümsüzlüğün pırıltısının” yansıdığı Fayyum portreleri sahibinin yüzünü sonsuza kadar yaşatır.
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Ve bu portreler bize şöyle fısıldarlar:
''Beni unutma! Bir zamanlar ben de yaşıyordum. Tıpkı senin gibi! '' pic.twitter.com/pDRAhnjulF
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) October 18, 2015
Yumuşak bir gülümsemenin hakim olduğu aile portresinin gerisinde, toplu bir mezar olduğunu düşünün.
Kimdi bu aile? pic.twitter.com/vMsG228G1G
— Celine Symbiosis (@CelineSymbioss) November 26, 2015
