ikinci Bölüm – Türkiye’de Reklamcılığın Gelişimi (devam)
(Yazının ilk bölümü buradan)
Türkiye’de gazetelerin kitle iletişim araçları haline gelmeye başlamaları ancak Meşrutiyet’in ilanıyla söz konusu olabilmiştir. Bu gelişme hemen ertesinde ülkedeki ilk reklam ajansı sayılabilecek İlancılık Kolektif Şirketi’nin 1909 yılında kurulmasına yol açmıştır. (aktaran Pekman 2001:208-209) II. Meşrutiyet’in ilanıyla gelen basın özgürlüğü gazete reklamcılığının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Yasaklamaların kalkması sonucu gazete ve dergi sayısında yüzde üç yüze varan bir artış olmuş ve her çeşit örgütlenmenin üzerindeki baskının kalkması ticari girişimlere de bir rahatlık getirmiştir.
Reklamcılık sektörünün 1908’den sonra kazandığı dinamizmin en ilginç göstergesi, sayfalarına sadece ilan ve konu ile ilgili yazılar koyarak sayfa dolduran süreli yayınların belirmesi olarak görülmektedir. Bunlardan bir tanesi 1909 Aralık ayında yayına başlayan, kısaca Tacir diye anılan “Musavver Osmanlı Fransız Tacir” Gazetesi’dir. Tacir’in reklam sektörüne gerçek katkısı “ Küçük İlan “ kavramını getirmiş olmasıdır.
Bu konuda ikinci önemli yayın “Reklam” adını taşıyan, Türkçe içerikli haftalık gazetedir.” Siyasi, ilmi, içtimai, felsefi, edebi içerikli Piyano gazetesinin ilavesi” olan Reklam kendisini ; “ Haftada bir defa neşrolunur, her şeyden bahseden Osmanlı gazetesi” olarak tanıtmıştır. 1910 Ekim ayının ilk haftası birinci sayısını çıkarmış olan gazetenin söz konusu sayılarında pek fazla ilan alamadığı görülmektedir. Ayrıca üçüncü ilan gazetesi denemesinin de 1911’de haftalık Şark adındaki gazeteyle yapıldığı kaydedilmiştir. (Koloğlu 1987:45-46)
1908’den 1922 yılına kadar geçen süreci üç bölüme ayırmak gerekir. 1908-1914 arasında büyük bir açılış yaşanmış, 1914-1918’de I. Dünya Savaşı yüzünden tam bir kapanma dönemi geçirilmiş, 1919-1922 arasında ise işgal altındaki İstanbul’da dış etkenlerin artmasıyla yeniden canlanma görülürken, Ankara’nın da ilk kez özel ilanla tanıştığı görülmüştür. (http://ilef.ankara.edu.tr)
FIRAT YILDIZ
Founder of Elma+Alt+Shift, Creative Partner at Madam Martha UK, Blogger, Painter